Βιταμίνη C | Πόσα γνωρίζετε για την πιο διάσημη βιταμίνη;

Η ιστορία της

Ο Ούγγρος Δρ. Albert Szent-Gyorgi απομόνωσε για πρώτη φορά το 1928 μια χημική ένωση που ονόμασε «ξεξουνορικό οξύ» και την οποία σήμερα γνωρίζουμε ως «ασκορβικό οξύ» ή βιταμίνη C. Για την ανακάλυψή του αυτή τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ το 1937. Το 1936 μαζί με τον Δρ. Rusznyak απομόνωσε από το λεμόνι μια άλλη ένωση, την οποία ονόμασε «κιτρίνη». Παρατήρησαν ότι η δραστηριότητα της βιταμίνης C ήταν πολύ πιο αποτελεσματική όταν δινόταν μαζί με αποστάγματα λεμονιού και κιτρίνη, παρά όταν ήταν στην απλή μορφή του ασκορβικού οξέως. Αυτή ήταν η πρώτη επιστημονική τεκμηρίωση για την σύμπραξη των «φυτοθρεπτικών-βιοφλαβονοειδών» στην απορρόφηση της βιταμίνης C.

Τα συμπτώματα της έλλειψής της είναι γνωστά εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια ως σκορβούτο, όπου, λόγω της βαθμιαίας μείωσης του κολλαγόνου, οι σωματικές ίνες τείνουν να διασπώνται και να αιμορραγούν. Λέγεται ότι η Μεγάλη Βρετανία έγινε θαλασσοκράτειρα και αυτοκρατορία όταν ο πλοίαρχος Κουκ και το βρετανικό πολεμικό ναυτικό εφάρμοσαν την ανακάλυψη ενός Άγγλου ιατρού του ναυτικού που μπορούσε να θεραπεύσει το σκορβούτο δίνοντας στα πληρώματά φρέσκα φρούτα και λαχανικά, παρέχοντας έτσι την δυνατότητα να παραμένει στην θάλασσα για πολύ μεγαλύτερα διαστήματα από τους αντιπάλους του.

Η βασίλισσα των βιταμινών

Η βιταμίνη C είναι ουσιαστικά μακροθρεπτικό, διότι παρότι δεν είναι απαραίτητη σε μεγάλες δόσεις για να στηρίξει τον μεταβολισμό της ενέργειας, πρέπει να λαμβάνεται σε πολύ μεγαλύτερες δόσεις από άλλες γνωστές μικροθρεπτικές βιταμίνες. [1]

Οι τυπικές ιδανικές ημερήσιες δόσεις για ενήλικες κυμαίνονται από 500 έως 10.000 mg (χιλιοστόγραμμα) ή περισσότερο, ανάλογα με το επίπεδο στρες και την κατάσταση της νόσου. [1]

Είναι το πιο σημαντικό υδατοδιαλυτό αντιοξειδωτικό στο σώμα, απαραίτητο για την παροχή αντιοξειδωτικής προστασίας από την επίθεση των ελευθέρων ριζών του οξυγόνου, της ηλιακής ακτινοβολίας και των τοξινών. Απαιτείται επίσης για να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί το κολλαγόνο, η πιο κοινή πρωτεΐνη στο σώμα, που βρίσκεται στο δέρμα, τις αρτηρίες και τις φλέβες, τα μάτια, τον εγκέφαλο και σε όλα τα όργανα. [2]

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν λαμβάνουν αρκετή βιταμίνη C ακόμη και όταν η διατροφή τους περιλαμβάνει εξαιρετικές ποσότητες φρέσκων λαχανικών και φρούτων διότι εάν όλα αυτά δεν καταναλωθούν σχετικά γρήγορα, όταν είναι ακόμη φρέσκα, τότε η βιταμίνη C οξειδώνεται και καταστρέφεται. Παρόλο που πολλοί ερευνητές προτείνουν πως η καλύτερη λήψη της βιταμίνης C είναι μέσω μιας διατροφής με φρούτα και λαχανικά, γνωρίζουμε ότι η εντατική καλλιέργεια και η αποστράγγιση των εδαφών από πολύτιμα μέταλλα δεν προσφέρει πλέον αυτήν την πολύτιμη βιταμίνη στον οργανισμό.

Πολλές ιατρικές έρευνες τα τελευταία 75 χρόνια έδειξαν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης C μπορούν να αποτρέψουν ή να αντιστρέψουν πολλές προοδευτικές ασθένειες όπως καρδιακές παθήσεις, καρκίνο, διαβήτη, αρθρίτιδα και χρόνιες οφθαλμικές παθήσεις [1-5]

Η επίδραση της βιταμίνης C σε συνθήκες ασθένειας και διατήρηση της υγείας συνεχίζεται να μελετάται.

Τι δείχνουν οι τελευταίες έρευνες

Οι πρόσφατες επιστημονικές μελέτες για τη βιταμίνη C επαναλαμβάνουν αυτά που γνωρίζαμε ή υποψιαζόμαστε εδώ και δεκαετίες. «Ένα επαρκές επίπεδο βιταμίνης C είναι απαραίτητο για το σώμα και η απουσία της συμβάλλει σε μια μεγάλη ποικιλία παθήσεων και ασθενειών». [22]

Η επιπλέον πρόσληψη βιταμίνης C μπορεί να αυξήσει τα επίπεδά της στο σώμα έτσι ώστε να αποτραπούν καρδιαγγειακές ασθένειες, καρκίνος και διαβήτης. Επίσης γνωρίζουμε ότι η λήψη βιταμίνης C από υψηλής ποιότητας συμπληρώματα είναι ίδια με αυτήν που λαμβάνουμε από τα φρούτα και τα λαχανικά. [1-3]  Επειδή τα επίπεδα της βιταμίνης C μειώνονται όταν το σώμα είναι σε κατάσταση στρες, η συμπληρωματική πρόσληψη αρκετής ποσότητας βοηθά το σώμα να αναρρώσει γρήγορα [19-21].

Η βιταμίνη C προστατεύει ενάντια στην Χ.Α.Π.

Σε μια πρόσφατη έρευνα, οι φανατικοί καπνιστές που λάμβαναν αρκετή ποσότητα βιταμίνης C μαζί με την διατροφή τους (περισσότερο από 140mg/ ημέρα) είχαν 77% πιθανότητα μείωσης του κινδύνου για COPD (Χ.Α.Π -Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια) [6]

Η βιταμίνη C προστατεύει ενάντια στη νόσο Alzheimer

Αν και ορισμένοι από τους παράγοντες κινδύνου της νόσου Αλτσχάιμερ είναι γνωστοί, όπως η ηλικία, το κάπνισμα και η γενετική προδιάθεση, δεν υπάρχει αποτελεσματική φαρμακευτική προσέγγιση για τη θεραπεία ή την πρόληψη της εξέλιξης της νόσου [7]. Ωστόσο, σε μια πρόσφατη μελέτη, διαπιστώθηκε ότι η βιταμίνη C, τα καροτενοειδή και η βιταμίνη Β6 στη διατροφή, μαζί με τα ακόρεστα λιπαρά οξέα και σε μικρότερο βαθμό τα απαραίτητα μέταλλα, ήταν προστατευτικά έναντι της νόσου. [8]

Η βιταμίνη C βοηθά να μειωθεί ο κίνδυνος παχυσαρκίας

Η παρουσία της βιταμίνης C θεωρείται ότι επαναπρογραμματίζει την μεθυλίωση του DNA στα βλαστοκύτταρα δίνοντας ένα μακράς διαρκείας σήμα επιγενετικής. Έρευνα έδειξε ότι η λήψη βιταμίνης C σε ικανές δόσεις (μέχρι 3.000mg) είναι ασφαλής και μπορεί να βοηθήσει μετριάζοντας τη δημιουργία των λιποκυττάρων και στη διατήρηση της μυϊκής μάζας, σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας [9]

Η βιταμίνη C βοηθά στον έλεγχο του στρες και στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης

Μελέτη έδειξε ότι η έλλειψη βιταμίνης C προκαλεί απώλεια όρεξης σε άτομα και ανορεξία σαν ανταπόκριση σε στρες. Οι ερευνητές προτείνουν την βιταμίνη C ως ευεργετική στην διατήρηση της ψυχικής υγείας. [10]

Η βιταμίνη C βοηθά να αποτραπεί ο διαβήτης τύπου 2 σε όσους καταναλώνουν νιτρικά τρώγοντας κρέας

Πρόσφατη τυχαιοποιημένη έρευνα έδειξε ότι όσοι καταναλώνουν ζωικές τροφές υψηλές σε νιτρώδη σε συνδυασμό με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C στον οργανισμό τους είχαν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2. [11] Η λήψη μεγάλης ποσότητας βιταμίνης C σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, ακόμα και σε άτομα με μεγάλη πρόσληψη νιτρωδών από την διατροφή τους.

Ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας σχετίζεται με χαμηλότερη πρόσληψη αντιοξειδωτικών

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι πάσχοντες από προχωρημένη Η.Ε.Ω (Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας) έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C, βιταμίνης Ε, βήτα καροτίνης, φολικού οξέως και χαμηλότερη κατανάλωση λαχανικών, από την αντίστοιχη ομάδα των υγιών συμμετεχόντων. [12]

Η βιταμίνη C βοηθά στην πρόληψη των καρδιακών προσβολών

Η χαμηλή πρόσληψη βιταμίνης C σχετίζεται με υψηλά επίπεδα CRP και φλεγμονές και μειώνει το προσδόκιμο ζωής σε πάσχοντες με καρδιακή ανεπάρκεια. Τα υψηλά επίπεδα βιταμίνης C μπορούν να προστατέψουν την καρδιά από φλεγμονές και να εμποδίσουν τις καρδιαγγειακές ασθένειες. [17]

Η βιταμίνη C προκαλεί πέτρες στα νεφρά;

Παρόλο που έχουν αναφερθεί πιθανές βλαβερές παρενέργειες της βιταμίνης C όπως ΟΙ ΜΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΕΙΣ, Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ, η βιταμίνη C δεν σχηματίζει πέτρες σε άτομα με υγιείς νεφρούς ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΟΤΑΝ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΜΟΡΦΗ, ΔΗΛΑΔΗ ΟΡΘΟΜΟΡΙΑΚΗ. Αντίθετα, η λήψη της μαζί με επαρκή ορθομοριακή ενυδάτωση βοηθά στο να μην σχηματιστούν πέτρες στα νεφρά. Δείτε το σχετικό βίντεο Νεφρολιθίαση και Βιταμίνη C | Μύθοι και Αλήθειες

Φυσικό ή συνθετικό ασκορβικό οξύ;

Το φυσικό και το συνθετικό L-ασκορβικό οξύ είναι χημικά πανομοιότυπα και δεν υπάρχουν γνωστές διαφορές στην βιολογική δραστηριότητα. Η πιθανότητα να διαφέρει η βιοδιαθεσιμότητα του L-ασκορβικού οξέος από φυσικές πηγές από αυτό του συνθετικού ασκορβικού οξέος διερευνήθηκε σε τουλάχιστον δύο ανθρώπινες μελέτες και δεν παρατηρήθηκε καμία κλινικά σημαντική διαφορά.

Μια μελέτη ανδρών (καπνιστές και μη) βρήκε τη βιοδιαθεσιμότητα του συνθετικού ασκορβικού οξέος (σκόνη που χορηγείται σε νερό) να είναι ανώτερο από αυτό του χυμού πορτοκαλιού, με βάση τα επίπεδα ασκορβικού οξέος στο αίμα και όχι διαφορετικό με βάση το ασκορβικό οξύ στα λευκοκύτταρα (λευκά αιμοσφαίρια) [23].

Μία μελέτη σε άνδρες μη καπνιστές διαπίστωσε ότι το ασκορβικό οξύ που καταναλώνεται σε μαγειρεμένο μπρόκολο, χυμό πορτοκαλιού, πορτοκάλι φέτες, και ως συνθετικά δισκία ασκορβικού οξέος είναι εξίσου βιοδιαθέσιμο, όπως μετράται στα επίπεδα πλάσματος [24].

Πόση βιταμίνη C χρειαζόμαστε;

Ο περίφημος νομπελίστας Linus Pauling έκανε εκτεταμένες έρευνες στην βιταμίνη C χρησιμοποιώντας τον εαυτό του ως πειραματόζωο και παρατήρησε ότι παίρνοντας 10 γραμμάρια ημερησίως απέβαλε περίπου 1 – 1,5 γραμμάριο μέσω των ούρων. Υπολόγισε ότι περίπου 3 – 4 γραμμάρια χρησιμοποιούνταν για κάλυψη και προστασία της εσωτερικής γαστρεντερικής μεμβράνης και επομένως η ποσότητα που χρησιμοποιούσε το σώμα για τις διάφορες λειτουργίες του ήταν περίπου 5 γραμμάρια. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτή η ποσότητα είναι ίδια με αυτήν που συνθέτει στο σώμα του ένα ζώο, όπως η κατσίκα που έχει το ίδιο βάρος με έναν μέσο άνθρωπο 70 κιλών. Ο άνθρωπος και τα ινδικά χοιρίδια είναι οι μόνοι ζωντανοί οργανισμοί που δεν την παράγουν. Όλα τα υπόλοιπα ζώα την παράγουν καθημερινά.

Η ποσότητα αυτή βρίσκει σύμφωνους και άλλους ερευνητές, οι οποίοι πιστεύουν ότι ο κορεσμός του οργανισμού με ασκορβικό οξύ επιτυγχάνεται με περίπου 5 γραμμάρια εκ των οποίων 30μγ βρίσκονται στα επινεφρίδια για την αντιμετώπιση του άγχους, 200μγ στα εξωκυτταρικά υγρά και τα υπόλοιπα είναι διασκορπισμένα στο υπόλοιπο σώμα.

Οι ανάγκες για βιταμίνη C αυξάνονται σε ορισμένες περιπτώσεις και ανάλογα με το βάρος, τη δραστηριότητα, το μεταβολισμό, την ηλικία και την κληρονομική προδιάθεση. Επίσης, αυξάνονται σε περιόδους κούρασης, ιώσεων, κρυολογημάτων, εγχειρήσεων, μολύνσεων, τραυματισμών, σε γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά, εγκυμονούσες ή θηλάζουσες, στους καπνιστές, σε άτομα που καταναλώνουν αλκοόλ και σε άτομα που υποφέρουν από ψυχικές διαταραχές. Η επιστήμη μέχρι στιγμής έχει εντοπίσει περισσότερες από 300 χρησιμότητες της βιταμίνης C στον ανθρώπινο οργανισμό.

Ποια βιταμίνη C;

Η Ορθομοριακή Βιταμίνη C βρίσκεται στην μορφή του Ασκορβικού Μαγνησίου (magnesium ascorbate). Το ασκορβικό μαγνήσιο είναι πιο ανεκτό στο στομάχι και επομένως θεωρείται «ρυθμισμένης οξύτητας» (ουδέτερο pH). Έτσι, συχνά συνιστάται σε άτομα που αντιμετωπίζουν γαστρεντερικά προβλήματα (στομαχικές διαταραχές, καούρες) σε αντίθεση με το απλό ασκορβικό οξύ, το οποίο είναι περισσότερο όξινο.

Η ορθομοριακή βιταμίνη C συνδέεται με βιοφλαβονοειδή ή φλαβονοειδή, τα οποία είναι πολυφαινολικές ενώσεις που βρίσκονται στα φυτά και όπως ανακάλυψε ο Δρ. Albert Szent-Gyorgi αυξάνουν σημαντικά την βιοδιαθεσιμότητά της στο σώμα.

Η Immune C περιέχει αγριοτριανταφυλλιά, μαύρο σαμπούκο και εκχύλισμα από σπόρους σταφυλιού και η Super vitamin C περιέχει μύρτιλλο και εκχύλισμα από σπόρους σταφυλιού.

Η επίδραση των βιοφλαβονοειδών στην βιοδιαθεσιμότητα του ασκορβικού οξέος έχει αναθεωρηθεί πρόσφατα [25] .Τα αποτελέσματα από τις 10 κλινικές μελέτες που συνέκριναν την απορρόφηση της βιταμίνης C απομονωμένης ή της βιταμίνης C σε τρόφιμα που περιέχουν φλαβονοειδή έδειξαν αξιόλογες διαφορές στη βιοδιαθεσιμότητα του ασκορβικού οξέος. Σύμφωνα με μελέτη, ένα συμπλήρωμα 500mg συνθετικού ασκορβικού οξέος, που χορηγήθηκε μαζί με φυσικό εκχύλισμα εσπεριδοειδών που περιείχε βιοφλαβονοειδή, φυτικές πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, απορροφήθηκε πιο αργά και είχε 35% περισσότερη βιοδιαθεσιμότητα από το συνθετικό ασκορβικό οξύ μόνο, όταν βασίζεται στα επίπεδα του ασκορβικού οξέος στο πλάσμα [26].

Για καθημερινή πρόληψη

Συνιστάται 1 Immune C 500mg (1 πρωί – 1 βράδυ) της ορθομοριακής σειράς SUPER HEALTH. Ιδανικά συνδυάστε την με 10 σταγόνες εκχυλίσματος σπόρων γκρέιπφρουτ Citricidal σε 1 ποτήρι ορθομοριακό νερό. Απαραίτητος καθημερινός συνδυασμός για την θωράκιση του οργανισμού, ειδικά τους χειμερινούς μήνες.

Με τα πρώτα σημάδια γρίπης, ίωσης ή κρυολογήματος

Συνιστάται 1 Super vitamin C 1000mg (πρωί) ή 2 Immune C 500mg κάθε 2 ώρες μαζί με ένα ποτήρι ορθομοριακό νερό στο οποίο έχετε προσθέσει 20 σταγόνες εκχυλίσματος σπόρων γκρέιπφρουτ Citricidal. Επαναλάβετε μέχρι την υποχώρηση και εξάλειψη των συμπτωμάτων.

Κλινικές έρευνες:

1. Hickey S, Saul AW. Vitamin C: The Real Story, the Remarkable and Controversial Healing Factor. Basic Health Pubs, 2008. ISBN-13: 9781591202233.

2. Levy TE. Primal Panacea. Medfox Pubs, 2011. ISBN-13: 978-0983772804.

3. Saul AW (Ed) Orthomolecular Treatment of Chronic Disease: 65 Experts on Therapeutic and Preventive Nutrition. Basic Health Pubs, 2014. ISBN-13: 978-1591203704.

4. Smith RG. The Vitamin Cure for Eye Disease: How to Prevent and Treat Eye Disease Using Nutrition and Vitamin Supplementation. Basic Health Pubs, 2012. ISBN-13: 978-1591202929.

5. Smith RG, Penberthy T. The Vitamin Cure for Arthritis. Basic Health Pubs, 2015. ISBN-13: 978-1591203124.

6. Park HJ, Byun MK, Kim HJ, Kim JY, Kim YI, Yoo KH, Chun EM, Jung JY, Lee SH, Ahn CM. Dietary vitamin C intake protects against COPD: the Korea National Health and Nutrition Examination Survey in 2012. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2016 Oct 31;11:2721-2728.

7. Graham WV, Bonito-Oliva A, Sakmar TP. Update on Alzheimer’s Disease Therapy and Prevention Strategies. Annu Rev Med. 2017 Jan 14;68:413-430. doi: 10.1146/annurev-med-042915-103753.

8. Lu Y, An Y, Guo J, Zhang X, Wang H, Rong H, Xiao R. Dietary Intake of Nutrients and Lifestyle Affect the Risk of Mild Cognitive Impairment in the Chinese Elderly Population: A Cross-Sectional Study. Front Behav Neurosci. 2016, 10:229. DOI:10.3389/fnbeh.2016.00229.

9. Rahman F, Bordignon B, Culerrier R, Peiretti F, Spicuglia S, Djabali M, Landrier JF, Fontes M. Ascorbic acid drives the differentiation of mesoderm-derived embryonic stem cells. Involvement of p38 MAPK/CREB and SVCT2 transporter. Mol Nutr Food Res. 2016 Dec 13. doi: 10.1002/mnfr.201600506. [Epub ahead of print]

10. Koizumi M, Kondo Y, Isaka A, Ishigami A, Suzuki E. Vitamin C impacts anxiety-like behavior and stress-induced anorexia relative to social environment in SMP30/GNL knockout mice. Nutr Res. 2016 Dec;36(12):1379-1391. doi: 10.1016/j.nutres.2016.11.006.

11. Bahadoran Z, Mirmiran P, Ghasemi A, Carlström M, Azizi F, Hadaegh F. Vitamin C intake modify the impact of dietary nitrite on the incidence of type 2 diabetes: A 6-year follow-up in Tehran Lipid and Glucose Study. Nitric Oxide. 2017 Jan 30;62:24-31. doi: 10.1016/j.niox.2016.11.005.

12. Gopinath B, Liew G, Russell J, Cosatto V, Burlutsky G, Mitchell P. Intake of key micronutrients and food groups in patients with late-stage age-related macular degeneration compared with age-sex-matched controls. Br J Ophthalmol. 2016 Nov 29. pii: bjophthalmol-2016-309490. doi: 10.1136/bjophthalmol-2016-309490.

14. Shargorodsky M, Debby O, Matas Z, et al. Effect of Long-Term Treatment with Antioxidants (Vitamin C, Vitamin E, Coenzyme Q10 and Selenium) on Arterial Compliance, Humoral Factors and Inflammatory Markers in Patients with Multiple Cardiovascular Risk Factors. Nutr Metab (Lond) (Jul 6, 2010) 7:55. doi: 10.1186/1743-7075-7-55.

15. Kurl S, Tuomainen TP, Laukkanen JA, et al. Plasma Vitamin C Modifies the Association between Hypertension and Risk of Stroke. Stroke 33(6) (Jun 2002):1568-1573.

16. Levy, TE. Stop America’s #1 Killer: Reversible Vitamin Deficiency Found to be Origin of All Coronary Heart Disease. Henderson, NV: LivOn Books, 2006.

17. Song EK, Kang SM. Vitamin C Deficiency, High-Sensitivity C-Reactive Protein, and Cardiac Event-Free Survival in Patients With Heart Failure. J Cardiovasc Nurs. 2016 Dec 15. [Epub ahead of print]

19. Schectman G, Byrd JC, Gruchow HW. The Influence of Smoking on Vitamin Status in Adults. Am J Public Health 79(2) (Feb 1989):158-162.

20. Berger MM. Vitamin C Requirements in Parenteral Nutrition. Gastroenterology 137(5 Suppl) (Nov 2009):S70-578. doi: 10.1053/j.gastro.2009.08.012.

21. Nathens AB, et al. Randomized, Prospective Trial of Antioxidant Supplementation in Critically Ill Surgical Patients. Ann Surg 236(6) (Dec 2002):814-822.

22. Robert G Smith, PhD Jan 26, 2017 (Dr. Robert G. Smith is Associate Research Professor of Neuroscience at the University of Pennsylvania School of Medicine. He is the author of The Vitamin Cure for Eye Disease and also The Vitamin Cure for Arthritis).

23. Pelletier, O. & Keith, M.O. Bioavailability of synthetic and natural ascorbic acid. Journal of the American Dietetic Association. 1974; 64: 271-275

24. Mangels, A.R. et al. The bioavailability to humans of ascorbic acid from oranges, orange juice, and cooked broccoli is similar to that of synthetic ascorbic acid. Journal of Nutrition. 1993; volume 123: pages 1054-1061. (PubMed) (3). Gregory, J.F. Ascorbic acid bioavailability in foods and supplements. Nutrition Reviews. 1993; volume 51: pages 301-309. (PubMed)

25. Carr AC, Vissers MC. Synthetic or food-derived vitamin C-are they equally bioavailable? Nutrients. 2013;5(11):4284-4304. (PubMed)

26. Vinson, J.A. & Bose, P. Comparative bioavailability to humans of ascorbic acid alone or in a citrus extract. American Journal of Clinical Nutrition. 1988; volume 48: pages 501-604. (PubMed)