Τα Φυτοθρεπτικά και η σημασία τους

Βρίσκονται σε όλα τα φρούτα, λαχανικά, καρπούς, άνθη και βότανα του φυτικού βασιλείου και του δίνουν τα διάφορα όμορφα χρώματα. Η χλωροφύλη δίνει το πράσινο και τα υπόλοιπα το κίτρινο, το κόκκινο, το πορτοκαλί, το μπλέ, το σμαραγδένιο, το πορφυρό χρώμα και όλες τις αποχρώσεις τους ανάλογα σε ποιά ομάδα ανήκουν και τι ιδιότητες έχουν.

Όλα ονομάζονται συλλογικά ‘’Φυτοθρεπτικά’’ και οι πολυάριθμες επιστημονικές έρευνες των τελευταίων ετών αποκαλύπτουν όλο και περισσότερα στοιχεία για την αναγκαιότητά τους στον ανθρώπινο οργανισμό και τις θαυματουργές προληπτικές και θεραπευτικές τους ιδιότητες.

Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί, όπως ο Ελληνικός, γνώριζαν τα φυτοθρεπτικά, τα οποία έπαιρναν από τη διατροφή τους και τα χρησιμοποιούσαν ευρέως για πολλές παθήσεις. Η γνώση όμως αυτή χάθηκε κατά τον μεσαίωνα όπου η διατροφή στράφηκε περισσότερο στην κρεατοφαγία και στο αλεύρι σε όλες του τις μορφές.

Η στροφή αυτή στις μακροθρεπτικές ουσίες – όπως η συγκεντρωμένη πρωτεΐνη και το λίπος του κρέατος – είχε ολέθρια αποτελέσματα. Επιδημίες, όπως η χολέρα και ο τύφος, εξολόθρευσαν τους εξασθενημένους λόγω διατροφής πληθυσμούς της Ευρώπης με τακτική συχνότητα από τον μεσαίωνα μέχρι και πρόσφατα.

Ο ερευνητής που ανεκάλυψε την χημική δομή της βιταμίνης C το 1928, ο Νομπελίστας Δρ. Άλμπερτ Σζέντ Γκιόργκι παρατήρησε ότι η επίδρασή της ήταν πολύ πιο ισχυρή όταν δινόταν ως χυμός λεμονιού παρά ως απλό ασκορβικό οξύ. Η παρατήρηση του αυτή τον οδήγησε στην ανακάλυψη των φυτοθρεπτικών, τα οποία ονόμασε συλλογικά την εποχή εκείνη ως “βιταμίνη Π”.

Παρόλο που αυτός ο όρος έπαψε να χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια αυτά όμως παραμένουν απαραίτητα στην υγεία και την ίδια την διαβίωση του ανθρώπου διότι, όπως παρατήρησε ο Δρ. Γκιόργκι, εκτός των άλλων έχουν και σημαντικές συνεργικές ιδιότητες με τις μικροθρεπτικές ουσίες – όπως οι βιταμίνες – τις οποίες βοηθούν να απορροφηθούν πιο εύκολα και γρήγορα από τον οργανισμό. Στην περίπτωση του λεμονιού τα διάφορα φλαβονοειδή που επίσης περιέχει – μέρος των φυτοθρεπτικών – αύξησαν την αποτελεσματικότητα της βιταμίνης C στο πολλαπλάσιο.

Ως οργανικές ουσίες τα φυτοθρεπτικά παίρνουν τις διάφορες ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά τους από τον αριθμό και τον συνδυασμό των μορίων του άνθρακα που περιέχουν. Χωρίζονται σε διάφορες οικογένειες όπως τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή, τα φυτικά οξέα – όπως το καφεϊκό και το φερουλικό οξύ που βρίσκονται στον μαϊντανό, το σπανάκι, τα παντζάρια και τα σταφύλια – την τοχοφερόλη (βιταμίνη Ε), τα αλκαλοειδή και άλλα.

Τα πιο πολυάριθμα στο φυτικό βασίλειο είναι τα καροτενοειδή και τα φλαβονοειδή. Όλα όμως είναι σημαντικά για τον άνθρωπο και ειδικά όταν βρίσκονται σε συνδυασμό μεταξύ τους. Για παράδειγμα ένα από τα καφεϊκά οξέα, η κουρκουμίνη, έχει αποδειχτεί εξαιρετικά αντιφλεγμονώδης ουσία, της οποίας η δράση αυξάνεται ακόμη περισσότερο όταν συνδυάζεται με ομάδες φλαβονοειδών και καροτενοειδών.

Μέχρι στιγμής έχουν βρεθεί πάνω από 600 διαφορετικά είδη καροτενοειδών που περιέχονται στα φρούτα και τα λαχανικά συνήθως δίνουν στη φύση το χρώμα του κίτρινου, του πορτοκαλί και ενίοτε του κόκκινου. Η χημική τους δομή συνήθως περιέχει μόνο άνθρακα και υδρογόνο, αλλά μία ομάδα τους, η ξανθοφίλη (συστατικό της κόκκινης πάπρικας) περιέχει και οξυγόνο. Το μόριο τους αποτελείται από 40 άτομα άνθρακα.

Τα φλαβονοειδή δίνουν στη φύση τα χρώματα του μπλέ, του προφυρού, του σμαραγδένιου και καμμιά φορά του κόκκινου. Μέχρι στιγμής έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 4.000 διαφορετικά είδη φλαβονοειδών που βρίσκονται στα φρούτα, τα λαχανικά, τους ξηρούς καρπούς, τις ρίζες, τα σιτηρά, το τσάι, το κακάο και το κρασί. Το μόριό τους αποτελείται από 15 άτομα άνθρακα που συνδυάζονται με υδρογόνο και οξυγόνο.

Άλλες ομάδες είναι τα ισοφλαβονοειδή, τα βιοφλαβονοειδή, οι φλαβόνες, οι νεοφλαβόνες κ.λπ.

Οι φαρμακολογικές, βιοχημικές και θεραπευτικές ιδιότητες των φυτοθρεπτικών και ειδικά των φλαβονοειδών είναι ιδιαίτερα σημαντικές. οργανισμού. Μερικές από αυτές τις ιδιότητες είναι:

• Προστασία και ενίσχυση των ορθών μορίων και ειδικά της βιταμίνης C στις διάφορες λειτουργίες τους
• Είναι ισχυροί αντιτοξικοί παράγοντες που καθαρίζουν το σώμα από τα τοξικά μέταλλα και τους μολυντές του περιβάλλοντος, εξουδετερώνοντας ταυτόχρονα τις ελεύθερες ρίζες
• Έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αντιαλλεργική δράση
• Προωθούν την ομαλή λειτουργεία πολλών ενζύμων και ισορροπούν τον μεταβολισμό
• Ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα ρυθμίζοντας την δράση πολλών αντισωμάτων
• Προωθούν τη υγεία του καρδιοκυκλοφορικού συστήματος προστατεύοντας τις αρτηρίες από οξειδώσεις
• Ισορροπούν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα
• Ισορροπούν τις εκκρίσεις ορμονών
• Ενισχύουν τα επινεφρίδια και βοηθούν στην αντιμετώπιση του άγχους
• Προωθούν την υγεία του αναπαραγωγικού συστήματος, αυξάνουν την γονιμότητα σε άνδρες και γυναίκες
• Βοηθούν στο κάψιμο του περιττού λίπους και είναι επομένως απαραίτητα σε κάθε πρόγραμμα αδυνατίσματος

ΟΡΘΟΜΟΡΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ – Γιώργος Μηνούδης